O‘zbekistonda ko‘chmas mulkni bozor bahosiga o‘tkazilgandan so‘ng, ko‘chmas mulk solig‘i stavkalarini qayta ko‘rib chiqish rejalashtirilmoqda. Bu haqda Iqtisodiyot va moliya vazirligining 2026−2028 yillarga mo‘ljallangan moliyaviy strategiyasida ma’lum qilingan.
2028-yilgacha bo‘lgan soliq siyosatiga muvofiq, butun respublika bo‘ylab ko‘chmas mulkni soliqqa tortish maqsadida uning bozor qiymatini aniqlash tizimi bosqichma-bosqich joriy etiladi. Shu asosda ko‘chmas mulk solig‘i stavkalarini pasaytirish nazarda tutilgan.
Mart oyida prezident ko‘chmas mulkni ommaviy baholash tizimini joriy etish to‘g‘risidagi farmonni imzolagan edi. Yangi tizim ko‘chmas mulkning kadastr qiymatini bozor narxiga yaqinlashtirishi kerak.
Natijada O‘zbekistondagi 8 mln dan ortiq turar va noturar joylar hamda 7 mln ta yer uchastkalarining iqtisodiy aktivlar sifatidagi qiymati aniqlanishi kutilmoqda.
Yangi tizimning joriy etilishi soliq solishda “adolat tamoyili"ni ta’minlashga qaratilgan. Bundan tashqari, uning hisobidan ko‘chmas mulk bozori ma’lumotlarining maksimal darajada to‘liq bazasini yaratish rejalashtirilmoqda.
2025−2026 yillarda ko‘chmas mulkni ommaviy baholash tajriba tariqasida Toshkent shahrida o‘tkaziladi. 2026-yildan Nukus shahri va viloyat markazlarida, 2027-yildan boshqa hududlarda ham ishlar boshlanadi.
Yaqinda Soliq qo‘mitasi raisi Sherzod Kudbiyev uy-joylarni sotishda notarial qiymatni sun’iy ravishda pasaytirish holatlari haqida gapirdi. Yarim yil davomida 2000 ta holatda bitimlarni rasmiylashtirishda uy-joyning kvadrat metri narxi 1 mln so‘m deb ko‘rsatilgan. Bunday obyektlarning umumiy maydoni 353 ming kvadrat metrni tashkil etdi.
9300 ta holatda uylarning kvadrat metri 1 mln so‘mdan 3 mln so‘mgacha sotilgan, umumiy maydoni — 702 ming kv.metr. Umumiy maydoni 933 ming kv.metr bo‘lgan yana 13,5 mingta bitimda qiymat 1 kv.metr uchun 3 mln so‘mdan 5 mln so‘mgacha bo‘lgan.
“Toshkentda pardozsiz uy-joyning bir kvadrat metri $300−400 dan kam emas. Viloyatlarda yoki chekka hududlarda esa narxlar bundan arzonroq bo‘lishi mumkin. Soliq qo‘mitasi uy-joylarning minimal qiymatini belgilash tarafdori, ammo bu qonuniy ishlaydigan quruvchilarni himoya qilish uchun zarur”, — dedi Kudbiyev.
Sherzod Kudbiyev O‘zbekiston quruvchilar assotsiatsiyasini Toshkent shahrida uy-joylarning minimal narxini belgilash bo‘yicha takliflar ishlab chiqishga va kelajakda ushbu me’yorga amal qilishga chaqirdi. Uning ta’kidlashicha, poytaxtda uy-joy narxi bir kv.metri uchun kamida $500 ni tashkil etadi.
Mol-mulk solig‘i
2025-yilda jismoniy shaxslarning ko‘chmas mulk solig‘i stavkalari 10 foizga oshirildi. Yangi stavkalar qiymatning quyidagi ulushlariga teng bo‘ladi:
- O‘zbekiston bo‘yicha maydoni 200 kvadrat metrgacha bo‘lgan uy-joylar uchun — 0,34%;
- 200 dan 500 kv. m. gacha bo‘lgan shaharlardagi turar joylar uchun, shuningdek 200 kv. m. dan ortiq bo‘lgan boshqa aholi punktlaridagi turar joylar uchun. — 0,45%;
- 500 kv. m dan ortiq bo‘lgan shaharlardagi uy-joylar uchun — 0,6%.
Yuridik shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliqning pasaytirilgan stavkasi o‘tgan yilgi 0,6% dan 0,65% gacha oshdi.
Jismoniy shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliqni hisoblash uchun 1 kvadrat metrning eng kam qiymati Toshkent shahrida 3,3 mln so‘mni (ilgari — 3 mln so‘m), Nukus shahri va viloyat markazlarida — 2,2 mln so‘mni (2 mln so‘m), boshqa joylarda — 1,3 mln so‘mni (1,2 mln so‘m) tashkil etadi.
Avvalroq Spot prezident O‘zbekistonda noqonuniy yer ajratishga butunlay chek qo‘yish bo‘yicha topshiriq bergani haqida yozgandi.
Hokimliklar, kadastr xizmatlari, banklar va soliq organlarida byurokratiya va korrupsiyaviy tuynuklarni bartaraf etish rejalashtirilmoqda.
