O‘zbekistonda shakar o‘rnini bosuvchi moddalarni ishlab chiqarish mahalliylashtiriladi. Bu haqda prezidentning tadbirkorlar bilan beshinchi ochiq muloqotida belgilangan vazifalarni amalga oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risidagi farmonida keltirilgan.
Xususan, 2025-yil noyabriga qadar hukumat, Iqtisodiyot va moliya vazirligi, Soliq qo‘mitasi, Qishloq xo‘jaligi vazirligi, Investitsiyalar, sanoat va savdo vazirligi hamda Texnik jihatdan tartibga solish agentligiga tegishli qaror loyihasini tayyorlash topshirilgan.
Loyihada shakar o‘rnini bosuvchi moddalarni ishlab chiqarishni mahalliylashtirishni yo‘lga qo‘yish belgilanadi.
Shuningdek, oziq-ovqat mahsulotlarini shu kabi komponentlar bilan boyituvchi korxonalar davlat grantlari, innovatsion dasturlar va imtiyozli kreditlar joriy etilishi orqali qo‘llab-quvvatlanadi.
Bundan tashqari, tarkibida shakar yoki boshqa shirinlashtiruvchi yoki xushbo‘ylashtiruvchi moddalar bo‘lgan gazlangan ichimliklar, energetik va tetiklashtiruvchi ichimliklarni ichki bozordan sotib olib, eksport qilgan korxonalarga aksiz solig‘ini qaytarish imkoniyati yaratiladi.
Bunda mablag‘lar to‘langan aksiz solig‘i tushumlaridan qaytarilishi nazarda tutiladi.
Spot tadbirkorlar Shavkat Mirziyoyevdan shirin ichimliklarga aksiz solig‘ini bekor qilishni so‘rashgani haqida yozgandi. Jumladan, 20-avgust kuni bo’lib o’tgan muloqotda Alkogolsiz ichimliklar va sharbatlar ishlab chiqaruvchilar uyushmasi (UzBev) ijrochi direktori Alfiya Musina shunday iltimos bilan murojaat qildi.
Uning aytishicha, UzBev a’zolari orasida (jami 9 ta) O‘zbekistonning eng yirik soliq to‘lovchilari o‘ntaligiga kiruvchi ikkita transmilliy kompaniya (Coca Cola va Pepsi) bor. 2024-yilda ichimlik ishlab chiqaruvchilarning umumiy sarmoyalari hajmi $160 mlnni tashkil etgan.
Shirin ichimliklarga aksiz
2024-yil aprel oyidan boshlab tarkibida shakar bo‘lgan gazlangan ichimliklar uchun 1 litr uchun 500 so‘m, energetiklar uchun 1 litr uchun 2000 so‘m miqdorida aksiz solig‘i undiriladi.
2023-yil noyabr oyida Alkogolsiz ichimliklar va sharbatlar ishlab chiqaruvchilar uyushmasi rahbari Alfiya Musina Spot uchun kolonkasida gazlangan ichimliklar va energetikaga aksiz solig‘i nimalarga olib kelishi mumkinligini aytib o‘tgan edi.
Joriy yildan boshlab aksiz solig‘i tarkibida shakar bo‘lgan barcha alkogolsiz ichimliklarga, shu jumladan sharbatlar, morslar, limonadlar, kvasga joriy etildi. Shakar o‘rnini bosuvchi (shirinlashtiruvchi) qo‘llaniladigan ichimliklar uchun soliq stavkasi litri uchun 300 so‘mgacha pasaytirildi.
Spot muxbirining nima uchun tarkibida shakar bo‘lgan barcha mahsulotlar emas, balki faqat shirin ichimliklar aksiz solig‘iga tortilishi haqidagi savoliga iqtisodiyot va moliya vaziri o‘rinbosari Ahadbek Haydarov gazli ichimliklar va energetika iste’molchilar uchun katta qulayliklarga ega ekanligini ta’kidladi.
Kelgusida Iqtisodiyot va moliya vazirligi aksiz solig‘i stavkalarini mahsulotda ishlatiladigan shakar miqdoriga qarab tabaqalashtirishni rejalashtirmoqda. Vazir o‘rinbosari 2026-yilda barcha shirin ichimliklar to‘g‘risidagi ma’lumotlarni o‘z ichiga olgan axborot tizimini yaratish mumkinligini aytdi.
2023-yilda Spot Iqtisodiyot va moliya vazirligi, Sog‘liqni saqlash vazirligi va biznesning shirin ichimliklarga aksiz solig‘ini joriy etish bo‘yicha pozitsiyalarini keltirgan edi.
Avvalroq, Spot bog‘dorchilik va meva-sabzavotchilik tarmoqlarining energiya xarajatlari qoplab berilishi haqida yozgan edi. Bundan tashqari, fermer va klasterlar o‘rtasidagi shartnomaviy munosabatlarni tartibga solishga qaratilgan hukumat qarori loyihasi ishlab chiqiladi.
