E’tibor qarating: ma’lumotlar faqat nashr etilgan vaqtdagina aktual hisoblanadi va ma’lumot olish uchun taqdim etilgan.
Markaziy bankning 2-sentabr holati bo‘yicha bergan ma’lumotida, dollarning so‘mga nisbatan qiymati 12 460,70 so‘mni tashkil qilmoqda.
Amerika valyutasi 14-avgust kuni belgilangan 12 482,38 so‘m qiymatga nisbatan 21 so‘m 68 tiyinga pasaydi.
2-sentabr kuni sotish kursi banklarda 12 520 so‘mdan 12 465 so‘mgacha belgilandi.
Banklarda sotib olish narxi esa 12 440 so‘mdan 12 300 so‘mgacha yetdi.
Avvalroq Spot O‘zbekistonda avgust oyida dollarning rasmiy kursi qanday o‘zgargani haqida yozgandi.
O‘zbek so‘mi ketma-ket to‘rtinchi oy dollarga nisbatan mustahkamlanmoqda. Avgust oyida milliy valyuta 109 so‘mga, yil boshidan buyon esa 438 so‘mga qimmatlashgan. Ekspertlar dollarni sotishni emas, sotib olishni maslahat berishmoqda.
Dollar nega arzonlashmoqda?
Iqtisodchi Yuliy Yusupov o‘zining Telegram-kanalida so‘m kursining o‘smaganligi va Markaziy bankning milliy valyutani sun’iy ravishda oshirmaganligini ta’kidladi. Uning fikricha, gap Donald Trampning bashorat qilib bo‘lmaydigan siyosati tufayli dollarning qadrsizlanishi haqida bormoqda — nafaqat so‘mga nisbatan, balki boshqa valyutalarga nisbatan ham: yil boshidan beri so‘mga nisbatan — 4,8% ga, yevroga nisbatan — 11,3% ga, rublga nisbatan — 29,3% ga, funt sterlingga nisbatan — 7,5% ga, iyenaga nisbatan — 6,7% ga pasaygan.
Yana bir dalil sifatida u so‘mning dollar va Xitoy yuanidan tashqari boshqa asosiy valyutalarga nisbatan qadrsizlanganini keltiradi. 1-yanvardan 26-avgustgacha milliy valyuta yevroga nisbatan 7,1%, funt sterlingga nisbatan 2,6%, rublga nisbatan 17,2%, iyenaga nisbatan 1,8%, Shveysariya frankiga nisbatan 6,8% arzonlashgan.
Biroq iqtisodchi Mirkomil Xolboyev so‘mning dollarga nisbatan mustahkamlanishini faqat Amerika valyutasining qadrsizlanishi bilan izohlash pozitsiyasiga qo‘shilmaydi. Uning fikricha, dollarning pasayish omili yanvar-aprel oylarida ustunlik qilgan, biroq keyingi oylarda kursga ichki va O‘zbekistonga xos omillar ham ta’sir ko‘rsatgan.
Kap Depo direktori Farrux Xo‘jayev dollarning so‘mga nisbatan qadrsizlanishini “qisqa muddatli tuzatish” deb baholab, bunday tebranishlar rivojlanayotgan bozorlar uchun xos ekanligini ta’kidladi. Uning fikricha, uzoq muddatli istiqbolda valyuta kursi quyidagi omillar asosida shakllanadi: inflyatsiya darajasi, tashqi savdo balansi holati va Markaziy bankning pul-kredit siyosati.
Hozirda valyuta kursiga quyidagilar ta’sir qiladi:
- eksport, turizm va pul o‘tkazmalaridan tushadigan mavsumiy valyuta tushumi;
- oltinning jahon narxlari o‘sishi va oltinni faol eksport qilish;
- xalqaro bozorlarda dollarning qadrsizlanishi;
- O‘zbekiston yevrobondlarini joylashtirish;
- importning mavsumiy pasayishi;
- Markaziy bankning valyuta intervensiyalari.
Farrux Xo‘jayev hozirgi sharoitda xususiy investorlar uchun dollarni sotish emas, sotib olish “maqsadga muvofiqroq strategiya” deb hisoblaydi.
Iqtisodchi Otabek Bakirov Spot bilan suhbatda so‘mning mustahkamlanishiga dollarning pasayishi ham, mamlakatga valyutaning qo‘shimcha kirib kelishi ham ta’sir ko‘rsatayotganiga qo‘shildi. Bundan tashqari, u yana bir omil sifatida O‘zbekistonga importning sun’iy cheklanishini keltirib o‘tdi.
