Mutaxassislar 2050-yilga borib dunyo shokoladsiz qolishi mumkinligidan ogohlantirmoqda. Bu haqda Euronews xabar berdi.
Shokolad ishlab chiqarish “iqlim barometri"ning diqqat markazida, chunki ekstremal ob-havo sharoiti jahon kakao hosilining kelajagiga tahdid solmoqda.
Kakaoning katta qismi (taxminan 60%i) G‘arbiy Afrikadan, Kot-d'Ivuar va Gana kabi nam iqlimli mamlakatlardan keladi, bu yerda iliq ob-havo va kuchli yog‘ingarchilik qisqa qurg‘oqchil mavsumlar bilan almashinib turadi.
Lekin so‘nggi ikki yilda kakao ishlab chiqarish 40% ga kamaygan. Bu shokolad narxining 1970-yillardan beri kuzatilmagan darajada keskin oshishiga olib keldi va mutaxassislar 2050-yilga kelib dunyo kakaosiz qolishi mumkinligidan ogohlantirmoqda.
Shokoladning yo‘qolishini ko‘rsatuvchi ko‘plab omillar mavjud. Avvalgi hisobotlarda noqonuniy oltin qazib olish, daraxtlarning qarishi va hatto kakao kontrabandachilari ayblanadi, ammo tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, asosiy sabab yog‘ingarchilik miqdorining keskin o‘zgarishidir.
Garvard universiteti qoshidagi Salat iqlim va barqaror rivojlanish instituti kakaoning ob-havoga ta’sirchanligi yangilik emasligini ta’kidlaydi, ammo iqlim o‘zgarishi harorat ko‘tarilishi bilan “kuchli yomg‘irlar intensivligini oshiradi”.
Har safar havo harorati 1 darajaga oshganda, atmosfera taxminan 7% ga ko‘proq namlikni ushlab tura oladi. Bu esa yog‘ingarchilikning yanada kuchli va jadal bo‘lishiga olib kelishi mumkin.
Tadqiqotchilarning ta’kidlashicha, asosiy fizik tamoyillar oddiy: issiqlashgan atmosfera ko‘proq namlikni ushlab qoladi va bu ekstremal yog‘ingarchiliklar intensivligini kuchaytiradi. Natijada suv toshqinlari, tuproq eroziyasi yuzaga keladi hamda zamburug‘li kasalliklar rivojlanishi uchun qulay sharoit yaratiladi.
Shokolad sanoati saqlab qola oladimi?
Tadqiqotchilar e’tiborini O‘rta yer dengizi mintaqasida o‘sadigan, iqlim o‘zgarishiga chidamli o‘simlik — rojkov (karob) daraxtiga qaratdi. U kakao uchun istiqbolli muqobil sifatida tobora ko‘proq qiziqish uyg‘otmoqda.
Kakaodan farqli o‘laroq, rojkov daraxti issiq va quruq iqlimda yaxshi o‘sadi, juda kam suv talab qiladi hamda qurg‘oqchilik sharoitida ham yashab keta oladi. Qovurilgandan so‘ng u kakaoni eslatuvchi o‘ziga xos hid taratadi, biroq uning ta’mi kakao bilan to‘liq mos kelmaydi.
Ushbu muammoni hal etish uchun jamoa o‘simlik ta’mini o‘zgartirishning ikki usulini ishlab chiqdi. Bunda fermentlar yordamida achchiqlik kuchaytiriladi va shirinlik darajasi oshiriladi.
Fermentlar bilan ishlov berish — oddiy va ekologik toza usul bo‘lib, ta’mni yaxshilash uchun tuz kislotasi kabi agressiv kimyoviy moddalar qo‘llaniladigan boshqa texnologiyalarga nisbatan ancha kam qayta ishlovni talab qiladi.
Olimlarning fikricha, ushbu usullar yordamida rojkovning ta’mini yaxshilash konditerlarni uni odatda kakao talab qilinadigan mahsulotlar — shokolad batonchalari, kakao kukuni, solodli ichimliklar va boshqa kakao asosidagi mahsulotlar ishlab chiqarishda qo‘llashga undashi mumkin.
Mazkur texnologiyani keng miqyosda joriy etish shokolad sanoatining kakaoga bo‘lgan qaramligini sezilarli darajada kamaytirib, ta’minot zanjirlarini iqlim o‘zgarishi va qishloq xo‘jaligi ekinlari kasalliklariga nisbatan yanada barqaror qilishi mumkin.
“Bizning tadqiqotimizning maqsadi faqat kakao ta’mini aynan takrorlash emas, balki shokoladga muqobil mahsulotlar yaratishda foydalaniladigan ingredientlarni diversifikatsiya qilishdir”, — deydi ilmiy maqolaning birinchi muallifi Manfred Ku.
Avvalroq yirik qandolatchilar yuqori narx tufayli mahsulotlarida shokoladni kamaytirayotgani haqida xabar berilgandi.
Qayd etilishicha, ular shokolad o‘rniga yeryong‘oq yog‘i yoki karamelni o‘z ichiga olgan mahsulotlarga e’tibor qaratishmoqda.
