Transport vaziri o‘rinbosari Jasurbek Choriyev O‘zbekiston 24 telekanaliga bergan intervyusida Transafg‘on temir yo‘lini qurish loyihasi tafsilotlari haqida gapirdi.
Choriyev Transafg‘on koridorini O‘zbekiston tomonidan jahon maydonida ilgari surilgan “ikkinchi yirik strategik loyiha” deb atab, Xitoy-Qirg‘iziston-O‘zbekiston temir yo‘li qurilishi muvaffaqiyatli boshlanganini ta’kidladi.
“Texnik-iqtisodiy asosni ishlab chiqish bo‘yicha kelishuv imzolanishi birinchi va juda muhim qadamdir. Biz bunga ko‘pdan beri intilib, tayyorgarlik ko‘rganmiz. Doiraviy bitimning imzolanishi barcha tomonlarga amaliy qadamlarga o‘tish imkonini beradi. Bular — texnik-iqtisodiy asoslarni batafsil ishlab chiqish, yer va geologiyani o‘rganish, trassalash, iqtisodiy va moliyaviy tahlil. Shuningdek, loyihani nafaqat o‘zi temir, balki butun dunyo hamjamiyati uchun ko‘rsatish va asoslash imkonini beradi”, — dedi vazir o‘rinbosari.
Eron, Qora dengiz va boshqa yo‘nalishlardagi portlarga chiqish imkoniyatiga qaramay, Karachi portlariga chiqadigan Transafg‘on koridori O‘zbekiston uchun dengizga eng qisqa yo‘l bo‘lib qolmoqda.
Birinchi bosqichda yangi temir yo‘l yiliga 3 mln tonnaga yaqin yuk tashish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Transport vazirligi 2035−2040 yillarga borib tashish hajmi 15−20 mln tonnagacha o‘sishini prognoz qilmoqda.
Vazir o‘rinbosari dastlabki ma’lumotlardan ham yuqori natijalar bo‘lishi mumkinligini ta’kidladi, chunki Transafg‘on yo‘lagi O‘zbekistonni potensial savdo bozorlari bilan bog‘lash imkoniyatini yaratadi.
“Sarmoya kiritishga va texnik-iqtisodiy asoslarni birgalikda ishlab chiqishga rozi bo‘lgan hamkorlarimiz bilan kelishuv — bu katta qadam. Shartnoma imzolangandan so‘ng, biz allaqachon fikr-mulohazalar, izohlar va telefon qo‘ng‘iroqlarini qabul qila boshladik. Hozirning o‘zidayoq nafaqat loyihaning o‘ziga, balki uni birgalikda rivojlantirishga qiziqish kuzatilmoqda. O‘ylaymanki, biz TIAni tugatganimizdan so‘ng, natijalar, kutilmalar va prognozlar bo‘yicha aniq ma’lumotlarga ega bo‘lamiz. Shunda biz ushbu loyihani jahon maydonida ilgari surishimiz va hamkorlarni jalb qilishimiz mumkin”, — dedi Jasurbek Choriyev.
Transafg‘on temir yo‘lini qurish loyihasini amalga oshirishning kutilayotgan muddati 5 yilni tashkil etadi.
17-iyul kuni O‘zbekiston, Afg‘oniston va Pokiston Termizdan Xarlachigacha bo‘lgan temir yo‘l loyihasining texnik-iqtisodiy asoslarini ishlab chiqish bo‘yicha hukumatlararo bitimni imzoladi. Bo‘lajak temir yo‘l Termiz-Naybobod-Maydanshahr-Logar-Xarlachi yo‘nalishi bo‘ylab o‘tadi.
TIAni tayyorlash bilan bog‘liq ishlarning buyurtmachisi O‘zbekiston temir yo‘llari huzuridagi Xalqaro transport yo‘laklarini rivojlantirish strategiyasining uch tomonlama loyiha ofisi bo‘ladi. Hujjatning imzolanishi Transafg‘on temir yo‘l magistrali loyihasini amalga oshirishni jadallashtirish va yagona transport xabini yaratishga xizmat qiladi.
Transafg‘on temir yo‘li
Transafg‘on temir yo‘lini qurish tashabbusi 2018-yilda ilgari surilgan. 2021-yil boshida Mozori-Sharif-Kobul-Peshavor temir yo‘lining qurilishi bo‘yicha yo‘l xaritasi imzolandi. Afg‘oniston va O‘zbekistonni bog‘lovchi loyiha $4,8 mlrdga baholangan.
2022-yilning boshida mazkur temir yo‘l yo‘nalishi tasdiqlandi. 2023-yilning may oyida Toshkentda O‘zbekiston-Afg‘oniston-Pokiston temir yo‘l liniyasini qurish loyihasini muvofiqlashtirish ofisi ochildi.
Iyulda tomonlar loyihaning moliyalashtirish mexanizmlari, qurilish masalalari, texnik tafsilotlar va amalga oshirish muddatlarini ko‘rib chiqdilar. Temir yo‘lni ishga tushirish 2027-yilga belgilangan.
2023-yilning dekabrida Transafg‘on temir yo‘li loyihasi qariyb $7 mlrdga baholandi. Qurilish Build-Operate-Transfer (qurilish-ekspluatatsiya-yo‘naltirish) formatida DXSh asosida amalga oshirilishi mumkin.
O‘tgan yilning may oyida transport vaziri o‘rinbosari Jasurbek Choriyev transafg‘on temiryo‘li Yevroosiyo transport yo‘lagini yaratishda muhim rol o‘ynashini qayd etgandi. Natijada Markaziy Osiyo mamlakatlari Hind okeani portiga chiqish imkoniga ega bo‘ladi. Tovar yetkazib berish muddati 35 kundan 5 kungacha qisqaradi, yetkazish narxi esa kamida 40%ga pasayadi.
Avvalroq O‘zbekiston va Afg‘oniston Xayraton-Mozori-Sharif temir yo‘li bo‘yicha shartnomani uzaytirishi haqida xabar berilgandi.
