Laziz Gulyamov ning qandolatchilikka qiziqishi yoshligidanoq boshlangan. 2000-yilda Mirzo Ulug‘bek nomidagi Milliy universitetning filologiya fakultetini tamomlab, Janubiy Koreyaga o‘qish va ishlash uchun yo‘l oladi. Muhojirlikdagi hayoti esa bolalikdagi orzusi — qandolatchilikni o‘rganishga turtki bo‘ladi.
Xorijda ishlab va o‘qib yurgan vaqtida qandolatchilik tanlovi SIBA-2009'da ishtirok etib, bosh sovrinni qo‘lga kiritadi. So‘ng O‘zbekistonga qaytib, Ecorn qahvaxonasi va Caravan Group restoranlar tarmog‘ida faoliyat yuritadi.
Shuningdek, sherigi bilan birgalikda Pie Republic qahvaxonasiga asos soladi. U yerda faoliyatini yakunlagach, shaxsiy brendi — jelato va qandolatxona L’Artisan'ni ochadi.
Gulyamov Spot’ga Koreyadagi muhojirlik hayoti, restoranlar biznesi hamda L’Artisan’ni ochishga qancha mablag‘ sarflagani haqida gapirib berdi.
Laziz, aytingchi, qandolatchilikka qiziqishingiz nimadan boshlangan?
Onam sabab, men va singillarimga ovqat pishirish, shirinliklar tayyorlash bolalikdan tanish mashg‘ulot bo‘lgan. Yozgi ta’til kunlari esa meni turli hunarmandlar yoniga shogirdlikka berganlar.
Shu tariqa 12 yoshimda non zavodida ishlaganman. Chorsu bozoridagi choyxonada o‘tgan kunlarim hamon yodimda. Balki shuning uchun ham hech qachon faqat bitta yo‘nalishga bog‘lanib qolmaganman.
Yillar o‘tib, Janubiy Koreyaga o‘qish va ishlash uchun borganimda qandolatchilikka qiziqishim yana jonlandi, chunki bu soha u yerda ancha rivojlangandi.
Janubiy Koreyaga ketmasingizdan avval Mirzo Ulug‘bek nomidagi Milliy universiteti filologiya fakultetini tamomlagansiz. Xorijga chiqishingizga nima turtki bo‘lgan?
1996-yili maktabni tugatib, Mirzo Ulug‘bek nomidagi Milliy universitetning filologiya fakultetiga qabul qilindim. O‘qishni tugatgach, maktab va kollejda o‘qituvchilik qildim, keyin esa chamasi bir yilcha Bektemir hokimiyatida “zamhokim” yordamchisi vazifasida ishladim. So‘ng Toshkentgazta’minot tizimiga o‘tdim.
Harbiy leytenantlik unvonim bo‘lganligi bois davlat idoralariga ishga kirishga harakat qildim. Birinchi urinishda rad etildim, ikkinchisida esa “hujjatlaringiz 9 oy davomida ko‘rib chiqiladi”, degan javobni oldim.
Foto: Le Cordon Blue maktabida. Laziz Gulyamovning shaxsiy arxividan.
O‘sha paytlar tanishlarim: “Migratsiya agentligi orqali o‘zbekistonliklar Janubiy Koreyaga ishlashga ketishyapti, hujjat topshirib ko‘r”, deb maslahat berishdi. Avvaliga ishonmadim, lekin baribir tavakkal qilib hujjat topshirdim.
2005-yil bahorida bir necha joyga topshirgan hujjatlarimdan javob xatlari kela boshladi. Davlat idorasi va Koreya o‘rtasida tanlov qilishga to‘g‘ri keldi — oxir-oqibat Koreyaga ketishga qaror qildim.
Bir vaqtning o‘zida ham og‘ir sanoat, ham nafis san’at bilan shug‘ullanish oson emas. Koreyada ishlab yurgan paytingizda qandolatchilikni o‘rganishga qanday imkon topgansiz?
Koreyaga yetib borgach, Tech Glass zavodida ishlay boshladim. Bu — o‘zimizdagi Akfa zavodiga o‘xshash bo‘lib, asosan steklopaketishlab chiqarardik. Ingliz tilini yaxshi bilganim sabab oradan ko‘p vaqt o‘tmay injenerlik lavozimiga o‘tkazishdi. Ishim nisbatan erkinroq bo‘lib, bo‘sh vaqtim ko‘p edi.
Yoshligimdan til bilishni kasb emas, imkoniyat deb bilganman. Koreyada qandolatchilik sohasi rivojlanganini ko‘rib, bunga qiziqishim ortdi. Bo‘sh vaqtlarimda Seulda turli qandolatchilik mahsulotlarini tatib ko‘rib, ularni yoqtirib qoldim.
So‘ngra bo‘sh vaqtimga mos keladigan, qandolatchilikni o‘rgatadigan Institute of baking nomli o‘quv maskanini topib, shirinliklar tayyorlash texnologiyasini o‘rganishni boshladim. Kursga oyiga $1000 ga yaqin to‘lov qilardim.
Dushanbadan jumagacha kunduzlari zavodda ishlardim, kechqurun esa boshqa shahardagi o‘quv kursiga qatnardim. Keyinchalik sugar art bo‘yicha ham tahsil oldim.
Ustozim Choi Duri SIBA-2009 tanlovida qatnashishni taklif qilganida, aslida men allaqachon O‘zbekistonga qaytishga tayyorgarlik ko‘rayotgandim. Gap shundaki, Migratsiya markazi menga qandolatchilik sohasida ishlashga ruxsat bermagandi — berilgan vizam faqat zavod ishlariga mo‘ljallangan edi.
Shuning uchun ishdan bo‘shab, qaytish chiptamni olish arafasida edim. Ammo ustozimning taklifi o‘ylantirib qo‘ydi: tanlovda qatnashmasdan ketishga ko‘nglim chopmadi. Ikki oycha tinimsiz tayyorgarlik ko‘rib, nihoyat, bosh sovrinini qo‘lga kiritdim. Afsuski, migrant maqomim tufayli tanlovda o‘z ismim bilan ishtirok eta olmaganman.
Foto: 1-rasm SIBA-2009 tanlovi: chap tomonda Laziz Gulyamov, o‘ng tomonda Su Yo‘ng (birga ta’lim olgan sherigi). Laziz Gulyamovning shaxsiy arxividan.
Koreyadan orttirgan bilim va ilhom bilan vataningizga qaytgach, bu yerda taqdir sizni qanday sinovlar va imkoniyatlar bilan qarshi oldi? Qandolatchilikda o‘z yo‘lingizni topish oson kechdimi?
2009-yilning kuzida Toshkentga qaytdim. O‘zbekistonda o‘sha vaqtda chizkeyk, tiramisu kabi desertlar deyarli tanilmagan edi. Janubiy Koreyada o‘rgangan texnikalarimni bu yerda qayerda ishlatish mumkinligini o‘ylay boshladim.
Oradan ko‘p vaqt o‘tmay, 2010-yil bahorida Caravan Group’dan taklif tushdi. Bu guruhga tegishli bo‘lgan yirik qahvaxona va restoranlar tarmoqlarida ilk bor zamonaviy desertlar menyusini yaratish, mahsulot sifati ustida ishlash imkonim bo‘ldi.
Koreyadan olib kelgan 20 ga yaqin maxsus jurnallar asosida yangi retseptlar, texnologiyalar joriy etdik. Masalan, birinchi kuniyoq menyuni yangilab, makaron tayyorladim — bu desertni ko‘pchilik ilk marta ko‘rgan edi.
Hammasi iziga tushgach, u yerdagi faoliyatimni tugatdim.
Nega?
Chunki hayotda shunday bosqich bo‘ladi — siz o‘zingizga topshirilgan ishni uddalaysiz, lekin keyingi qadam uchun sizga boshqa joy, boshqa muhit kerak bo‘ladi.
Caravan group’dan ketganingizdan keyin City makon’da ishlagansiz. Aynan mana shu paytdan boshlab shaxsiy brendingiz rivojlana boshlagan, nazarimda. Bu davrda qanday “burilish” qilgansizki, odamlar sizni eslab qolishni boshlagan?
2013-yil. City makon’da ish boshladim — u yerda Belgiya vaflilari, muzqaymoqlar tayyorlab ko‘rdim. Afsuski, oradan ko‘p o‘tmay ma’lum sabablarga ko‘ra joy yopildi.
Shu vaqtda shogirdlarimdan biri Sarvar Muhammedov ijtimoiy tarmoqda sahifa ochishni tavsiya qildi. Dastlab ikkilanib turdim, lekin sahifa ochish — eng to‘g‘ri qarorlarimdan biri bo‘lganini hozir ham his qilaman. Aynan shu paytdan boshlab shaxsiy brendim shakllana boshladi.
Keyin Ecorn qahvaxonasi ustida ishlay boshladik. Qahvaxona joylashgan hudud avval velosiped ta’mirlanadigan kichik bir joy bo‘lgan. Sekin-sekin u yerni o‘zgartirdik, ichki muhitni ham, xizmat sifatini oshirdik. Muhimi — bu yerga bir emas, bir nechta yaxshi mutaxassislar, fidoyi xodimlarni jamlay oldik.
Foto: Yevgeniy Sorochin / Spot
Natijada Ecorn oshxonasi sezilarli o‘sdi. Non, desert va qahva — har bir yo‘nalishda yangi bosqichga chiqdik. Vaqt o‘tib, Ecorn shunchaki qahvaxona emas, odamlar qayta-qayta keladigan, o‘zini erkin his qiladigan joyga aylandi.
Lekin vaqti kelib, biznes yaxshi yo‘lga qo‘yilgach, u yerdagi faoliyatimni ham yakunlash va yangi bosqichga o‘tish vaqti kelganini tushundim.
Ecorn’ni oyoqqa turg‘izish vaqtida olgan eng katta xulosangiz qanday bo‘ladi?
Ko‘rimsiz, odamlarsiz joylarni ham to‘g‘ri yondashuv va ijtimoiy tarmoqlar orqali jozibador makonga aylantirish mumkinligini tushundim.
Ecorn’dan ketganingizdan keyin Pie Republic’ni ochganmisizlar? Kimning tashabbusi bilan ochilgandi?
Ha, Ecorn’dagi faoliyatimni yakunlaganimdan so‘ng, Sulhi Hasanov yonimga kelib, yangi joy ochish taklifini berdi. Aslida, bunday takliflar ko‘p bo‘lardi — ikki joy ochganingizdan keyin, odamlar sizni kuzata boshlaydi, “nimanidir bilsa kerak”, deb ishonch bildiradi.
U bilan bu haqda gaplashdik, kerakli uskuna va joyni topdik. Sulhi sarmoya kiritdi, men esa ishga kirishdim. Natijada — Pie Republic ochildi.
Bir narsaga amin bo‘ldim: Ecorn, Pie Republic ham kishi bilmas joylarda ochildi. Hammasi oddiy narsadan boshlanadi: atrofni ozoda qilasiz, chiroqlar osasiz, tartibga keltirasiz.
Shundan keyin odamlar kelishni boshlaydi. Keyin qarasangiz, yoningizda yana bir kafe ochiladi. So‘ngra ikkinchisi. Asta-sekin bu joy o‘z-o‘zidan gastronomik markazga aylanishi mumkin. Buni sun’iy qilishning iloji yo‘q — tabiiy rivojlanishi kerak.
Pie Republic hammuassligidan ketishingizga nima sabab bo‘lgan?
O‘sha paytlar biz aeroport yaqinida Pie Republic’ning yangi filialini ochayotgan edik. Shu bilan birga, 2022-yil bahorida hokimiyat tomonidan Parijga malaka oshirish uchun yoshlarni yuborish loyihasi e’lon qilindi. Tanlov 35 yoshgacha bo‘lganlar uchun edi. Meni va Bahriddin Chustiyni (O‘zbekistondagi mashhur oshpazlardan biri — Spot izohi) yoshlarni saralash uchun hakam sifatida taklif qilishdi.
Men o‘sha vaqtda 45 yoshda edim. Ammo, orzuim — qandolatchilik bo‘yicha dunyodagi eng yaxshi maktablarda o‘qish edi. Pie Republic’dagi sheriklarimga bu imkoniyatni tushuntirdim, ular bilan ochiq gaplashdim.
Lekin siz hakam bo‘lgansiz, qanday qilib loyihani “ichiga” tushib qoldingiz?
To‘g‘risi, bu biroz kutilmagan hol bo‘ldi. Tanlov e’lon qilindi, lekin yoshlar qiziqish bildirmadi. Biz tarmoqlarda yana e’lonlar berdik, hatto dastlabki shartlar — ingliz tili, 35 yoshgacha bo‘lishi, 5 yillik tajriba ham yengil edi. Shunga qaramay, kerakli 50 nafar nomzodni to‘play olmadik. Shunda yosh chegarasi ham bekor qilindi.
Oxiri, kutilmaganda o‘zim ham shu guruh bilan Parijga ketdim.
Foto: Parijga malaka oshirish uchun ketgan jamoa. Laziz Gulyamovning shaxsiy arxividan.
Qaytib kelganimdan keyin Pie Republic’dagi muhit o‘zgarganini sezdim. Yo‘l va maqsad boshqa tomonga qarab ketayotganini his qildim. Shunday qilib, hammuassislikdan chekinishga qaror qildim.
Nahotki, millionlab aholi ichida qandolatchilikka qiziqadigan, malaka oshirishni istaydigan odam topish shunchalik qiyin bo‘ldi? Sizningcha, bunga nima sabab? O‘zbekistonda bu soha bo‘yicha ta’lim muassasalari yetarli emasmi?
To‘g‘risi, hayratda qolganmiz. Qahvaxonalar, restoranlar O‘zbekistonda juda ko‘p, lekin aynan qandolatchilik sohasi bo‘yicha chuqur bilimga ega bo‘lganlar — kam.
Ko‘pchilik oshpazlikni ustoz-shogirdlik an’anasi orqali o‘rganadi. Bu yaxshi, lekin aynan qandolatchilik bo‘yicha ta’lim muassasalari deyarli yo‘q. Oldin kollejlar oshpazlikka ixtisoslashgan bo‘lardi, hozir u ham yo‘qoldi.
Shunday bo‘lsa-da, hozir yoshlar ijtimoiy tarmoqlar, YouTube orqali o‘rganib, amaliyotda o‘z yo‘lini topmoqda. Aynan shunday mustaqil o‘rganishga jur’at qilganlarni ko‘rganimda, quvonaman.
Shuncha voqealar, loyihalar, burilishlar fonida muzqaymoq, sorbetlarga muhabbatingiz qanday paydo bo‘ldi?
Pie Republic’dagi faoliyatim davomida birinchi bor muzqaymoq tayyorlaydigan texnika bilan ishlashga to‘g‘ri keldi. O‘shandan boshlab bu mahsulotga qiziqishim paydo bo‘lgan.
Hammuassislikdan ketganimdan keyin Italiyaga bordim. U yerda har yili shirinliklar festivali o‘tkaziladi. O‘sha yerda haqiqiy muzqaymoq va sorbetlar qanday qilinishini o‘rganib, bu ishga yanada jiddiy yondasha boshladim.
Shundan so‘ng bu nafaqat qiziqish, balki kasb darajasidagi muhabbatga aylandi. Aynan shu yo‘nalishda o‘z biznesimni boshlashga qaror qilganman.
Foto:Yevgeniy Sorochin / Spot
L’Artisan’ning ochilishi haqida gapirib bera olasizmi? Qancha mablag‘ bilan boshladingiz?
L’Artisan’ni 2025-yil 21-mart kuni ochdik. Bu safar men ko‘proq o‘zimga — shaxsiy brendimga urg‘u berdim. Ta’mirni boshlaganimizda rosa kulgandim: konditer ham o‘zim, loyiha menejeri ham, oshxona mas’uli ham — barchasi o‘zim edim (kuladi). Odatda bunday joylarda har bir ishga alohida mas’ul bo‘ladi, bu yerda esa ishning barcha og‘irligi dastlab menda bo‘ldi. Hozir jamoada 10 nafar xodim ishlayapti.
Joyimiz katta emas — 50−60 kvadrat metr atrofida. Ta’mir ishlariga $50 ming atrofida mablag‘ ketdi. Texnikaga esa qariyb $100 ming sarfladik. Masalan, muzqaymoq vitrinasini Italiyadan $13,5 mingga olib keldik, jelato uskunasi esa $30 mingga tushdi. Umuman olganda, bu biznesni $150 ming atrofidagi sarmoya bilan boshladik.
Bugungi kunda restoran ochish modaga aylangan. Ko‘pchilik asosiy pulni — masalan, $150 ming bo‘lsa, shundan $120 mingini ta’mirga sarflaydi. Lekin men aksincha qildim: L’Artisanda sarmoyaning 2/3 qismini aynan oshxonaga yo‘naltirdim.
Odatda ko‘pchilik restoran ochganda eng oxirida oshxonani o‘ylaydi — bir chekkadan kichkinagina joy ajratadi, uskunalarni esa iloji boricha arzoniga olishga harakat qiladi. Hammasi ko‘rinishga qaratilgan: devorlarga qimmat bo‘yoq, ichkariga pafosli jihozlar. Lekin menimcha, asosiy e’tibor mahsulotga bo‘lishi kerak.
Nega aynan “L'Artisan” deb nomladingiz?
“L'Artisan” fransuz tilidan “hunarmand” degani. Bu so‘z o‘z ishiga mehr bilan yondashadigan, mahsulotni san’at darajasida yasaydigan ustani anglatadi. Bu nom menga juda yaqin, chunki bu ishga chin dildan yondashdim. Qolaversa, ismim ham “L” harfi bilan boshlanadi — bu ham kichik bir ishora, o‘ziga xos shaxsiy tamg‘a bo‘ldi.
Foto:Yevgeniy Sorochin / Spot
O‘zbekistonda chiroq tez-tez o‘chadi. Bu qimmat texnikaning tez buzilishiga olib kelmaydimi?
Ha, yaqinda aynan odamlar eng ko‘p keladigan paytda shunday voqea bo‘ldi. Chiroq har o‘chib-yonganda texnikaga katta bosim tushadi. Bu esa uskunalarning ishlashiga salbiy ta’sir qiladi. Hozircha 5% atrofida zarar ko‘rdik. Transformator va stabilizator qo‘yishni rejalashtiryapman.
Agar shu kabi holatlarda biror uskuna butunlay kuyadigan bo‘lsa, unda yo‘qotishlar ancha jiddiy bo‘lishi mumkin.
Muzqaymoqlar biznesdan yaxshi daromad olish mumkinmi?
Ishonchim komil — bu biznes yaxshi daromad keltiradi. Hozircha aniq raqamlar bilan aytolmayman, sababi ochilganiga ko‘p bo‘lmadi. Lekin rejamiz — sarmoya sifatida tikilgan mablag‘ni bir yil ichida to‘liq qoplab olish.
Muzqaymoqlar odatda mavsumiy biznes. Kuz, qish oylarida balansni qanday ushlab turmoqchisiz?
Hozirdan qishga tayyorgarlikni boshlab yuborganman. Qish mavsumida muzqaymoq o‘rnini to‘ldiradigan yangi pozitsiyalar — desertlar sonini ko‘paytiraman, shuningdek, yengil nonushtalar menyusini ham kiritmoqchiman.
Mahsulot siz uchun birinchi o‘rinda ekanligini aytdingiz. L’Artisan muzqaymoqlarining o‘ziga xosligi nimada?
Bizning muzqaymoq va sorbetlarimizning asosiy farqi — tabiiyligida. Ayniqsa sorbetlarimizga hech qanday sun’iy rang yoki ta’m beruvchi qo‘shilmaydi. Hammasi o‘zimizning rayhon, olcha, shotut, qovun, shaftoli kabi mavsumiy mahsulotlardan tayyorlanadi.
2013-yillar, muzqaymoq tayyorlashni endi boshlagan vaqtlarimda, tayyor bazalardan foydalanganman. O‘shanda “sutli baza” va “sorbet bazasi” degan tushunchalarni ilk bor o‘rganib chiqqandim. Sutli bazaga odatda shokolad qo‘shilar, sokli (ya'ni sorbet) bazaga esa 10% atrofida maymunjon solinar, ustidan esa rang va ta’m beruvchi essensiyalar qo‘shilardi.
Bu — o‘sha davrning texnologiyasi edi. Endilikda esa bu usullardan butunlay voz kechganman. Endi har bir muzqaymoq retsepti alohida ishlab chiqiladi, ingredientlar tanlab olinadi.
Foto:Yevgeniy Sorochin / Spot
Sizningcha, biznesda yo‘l qo‘yish kerak bo‘lmagan xato bular …
Eng katta xatolardan biri — noto‘g‘ri uskuna tanlash. Bu yerda ikki yo‘l bor: yo sizda kuchli uskuna bo‘lishi kerak, yo uni boshqaradigan malakali mutaxassis. Muzqaymoq biznesida eng muhimi — mahsulotni to‘g‘ri ishlab chiqarish va uni to‘g‘ri saqlash.
Yana bir xato — oshxona va mijozlar joyi o‘rtasidagi balansni noto‘g‘ri qo‘yish. Ko‘p tadbirkorlar “ko‘proq mijoz sig‘sin” deb o‘rindiqlar sonini oshirib yuborishadi, lekin oshxona kichik bo‘lsa, xizmat sifati shunga yarasha bo‘ladi. Masalan, agar 50 ta o‘rindiq bo‘lsa, oshxona kamida 100 ta mijozga xizmat ko‘rsata oladigan darajada bo‘lishi kerak.
Foto:Yevgeniy Sorochin / Spot
Shuningdek, “u yaxshi mutaxassis” deb, birovning gapiga ishonib katta pul tikish ham xato. Ko‘p ko‘rganman: biror mutaxassisga ishonib, keraksiz uskuna sotib olishadi va pul havoga uchadi. Agar siz sherikchilik asosida ishlayotgan bo‘lsangiz, u kishi hech bo‘lmasa umumiy xarajatning 10%ini tikishi kerak.
Eng asosiysi — pulni tushunmaydigan sohaga tikmaslik kerak. Hozir ko‘pchilik bir kursga boradi-yu, darrov biznes ochmoqchi bo‘ladi. Bu — xavfli yondashuv. Avval bazaviy bilimni olib, amaliyot qilish kerak. Keyin esa chuqurlashtirilgan bilim bilan biznes boshlasa bo‘ladi.
