Eksportchilar o‘zbek so‘mining mustahkamligidan shikoyat qilib, milliy valyutani zaiflashtirishga chaqirdi. Bu haqda 4-avgust kuni Savdo-sanoat palatasi tomonidan eksportchi korxonalar vakillari bilan tashkil etilgan ochiq muloqotda so‘z bordi.
“Eksportni rivojlantirish uchun faqat soliq va boshqa imtiyozlar bilan cheklanib qolmaslik kerak. Markaziy bank ushlab turilgan dollar kursini qo‘yib yuborishi kerak, deb o‘ylayman”, — dedi to‘qimachilik kompaniyasi vakili.
Uning so‘zlariga ko‘ra, milliy valyutada ifodalangan xarajatlar o‘sib bormoqda, dollar kursi esa pasaymoqda. Tadbirkor so‘mdagi xarajatlarning oshishi eksportchilar uchun katta muammolarni keltirib chiqarishi haqida ogohlantirdi. To‘qimachilik mahsulotlarini yetkazib berishda mahalliy biznes Xitoy, Bangladesh va Misr bilan tannarx bo‘yicha raqobatlashadi.
“Agar dollar kursi qo‘yib yuborilsa, bu eksportchilar muammolarining 70−80%ini hal qiladi,” — deya qo‘shimcha qildi u.
Markaziy bank raisi o‘rinbosari Ayubxon Kamalov regulyator valyuta kursining shakllanishiga aralashmasligini aytib, birjada (O‘zRVB) xorijiy valyutani istalgan hajmda sotib olish va sotishni taklif qildi.
“So‘nggi 2−3 oy ichida dollar kursi keskin tebranmoqda: goh ko‘tarilib, goh pasayib ketmoqda. U pasayganda hamma vahimaga tushadi: nega pasayapti, deb. Ko‘tarilganda esa, nega ko‘tarilyapti, deb so‘rashadi. Marhamat, birja mavjud — xohlaganingizcha soting va sotib oling”, deya ta’kidladi u.
Markaziy bank rais o‘rinbosari eksportchilarga o‘zlari uchun maqbul bo‘lgan dollar kursini aytishni, so‘ngra bu taklifni muhokamaga qo‘yishni tavsiya etdi. Savdo-sanoat palatasi raisi Davron Vahobov dollarning istalgan kursi 16−17 ming so‘m atrofida ekanligini ma’lum qildi.
2025 yilning yanvar-iyul oylari yakunlariga ko‘ra, o‘zbek so‘mi AQSh dollariga nisbatan mustahkamlanishda davom etdi. Dastlabki yetti oyda dollarning rasmiy kursi 2,55% ga yoki 328 so‘mga pasaygan.
Spot bilan suhbatlashgan ekspertlar dollar zaiflashuvining turli sabablarini keltirishdi. Donald Tramp siyosati tufayli Amerika valyutasiga bo‘lgan ishonchning pasayishi, oltinga bo‘lgan global talabning oshishi, transchegaraviy o‘tkazmalarning ko‘payishi, shuningdek, eksport tushumlari fonida valyuta taklifining oshishi va unga bo‘lgan cheklangan talab shular jumlasidandir.
Kap Depo investitsiya bankiri Muzaffar Roziqov makroiqtisodiy barqarorlik saqlanib qolsa va valyuta oqimi o‘sib borsa, so‘mning mustahkamlanishi uzoq muddatli tendensiyaga aylanishi mumkinligini tan oldi. Shuningdek, tashqi iqtisodiy konyunktura va xomashyo tovarlari, birinchi navbatda, oltin narxlari dinamikasi ham kursga ta’sir ko‘rsatadi.
Bahorda Xalqaro valyuta jamg‘armasi Markaziy bankka valyuta kursining moslashuvchanligini oshirish va uning kengroq chegaralarda tebranishiga yo‘l qo‘yishni tavsiya qildi. Ekspertlarning fikricha, bu tashqi shoklardan himoyani ta’minlaydi va pul-kredit siyosatining transmissiyasini kuchaytiradi. Hukumat kengashni ijobiy qabul qildi, deya ta’kidladi tashkilot.
