O‘zbekiston referent namunalar paydo bo‘lganidan keyin Amerikaning kichik modulli reaktorlar (KMR) texnologiyalarini o‘rganmoqchi. Bu haqda Atom energiyasi agentligi (O‘zatom) direktori Azim Axmedxo‘jayev Spot’ga ma’lum qildi.
26-sentabr kuni Nyu-York shahrida O‘zbekiston Tashqi ishlar vazirligi va AQSH Davlat departamenti o‘rtasida atom energiyasidan tinch maqsadlarda foydalanish sohasida o‘zaro anglashuv memorandumi imzolandi.
Agentlik direktorining so‘zlariga ko‘ra, Shavkat Mirziyoyevning Qo‘shma Shtatlarga tashrifi doirasida O‘zbekiston tomoni Amerikaning kichik modulli reaktorlar texnologiyalarini, xususan, Holtec, GE Hitachi va NuScale kabi kompaniyalarning sertifikatlangan loyihalarini o‘rganishga qiziqishini tasdiqlagan.
“Shunday qilib, O‘zbekiston ko‘p vektorli siyosatni davom ettirmoqda. Biz RITM-200N asosida Rossiya bilan kichik quvvatli AES quryapmiz, VVER-1000 yirik reaktorlarini ko‘rib chiqyapmiz, SMR va uranni qayta ishlash bo‘yicha Xitoy bilan hamkorlik qilyapmiz. Amerika texnologiyalarini o‘rganish mamlakatning o‘sib borayotgan iqtisodiyoti uchun eng ishonchli va foydali yechimlarni tanlashda diversifikatsiya doirasidagi tabiiy qadamdir” — dedi Azim Axmedxo‘jayev.
AQSH bilan hamkorlik doirasida tayyorgarlik bosqichi bo‘lgan kadrlar tayyorlash va qo‘shma o‘quv seminarlarini o‘tkazish rejalashtirilgan. AQSH MMRlarining referent namunalari paydo bo‘lgach, O‘zatom mutaxassislari ularni batafsil tahlil qiladi va O‘zbekistonda qo‘llash imkoniyatini baholaydi. “Bu bizga 2050-yilga borib elektr energiyasi iste’molining prognoz qilinayotgan o‘sishi sharoitida barqaror energiya ta’minotini ta’minlashga yordam beradi”, — deya qo‘shimcha qildi u.
O‘zbekiston AQSH kompaniyalaridan kichik modulli reaktorlar sotib olishni rejalashtirmoqda. Davlat departamenti “O‘zbekistonning Amerika energetika kompaniyalaridan kichik modulli reaktorlarni sotib olish majburiyati” haqida ma’lum qildi.
Sentabr oyi oxirida O‘zatom va Rosatom O‘zbekistondagi AES loyihasining ikkita katta quvvatli energoblok va ikkita kichik quvvatli atom stansiyasi blokidan iborat yangi konfiguratsiyasi bo‘yicha kelishib oldi.
Qo‘shimcha kelishuvga ko‘ra, loyiha tarkibiga 3+ avlod VVER-1000 negizida ikkita katta quvvatli energoblok va har birining quvvati 55 MVt bo‘lgan RITM-200N reaktorli ikkita energoblok kiradi.
Yaqinda O‘zatom rahbari Azim Axmedxo‘jayev mamlakat hududlarida yangi kichik quvvatli atom stansiyalari qurilishi imkoniyatini qayd etdi. 2024-yil oktabr oyida agentlik kichik AES uchun 14 ta potensial maydonni batafsil o‘rganishni rejalashtirayotgani ma’lum bo‘lgandi.
Oktabr oyida kichik quvvatli AES qurilishining asosiy bosqichi boshlandi. Jizzax viloyatidagi qurilish maydonida Rossiya loyihasi bo‘yicha qurilayotgan RITM-200N reaktorli energoblok kotlovanini qazish ishlariga start berildi.
Avvalroq Spot Italiyaning Ansaldo xoldingi O‘zbekistondagi AES qurilishini nazorat qilishi mumkinligi haqida yozgandi. O‘zatom kompaniya bilan AES loyihasi doirasida texnik maslahatchi sifatida ishtirok etish imkoniyatlarini muhokama qildi.
