Iqtisodiyot va moliya vazirligi O‘zbekistonda shirin ichimliklarga tabaqalashtirilgan aksiz solig‘i stavkasini joriy etishni taklif qilmoqda. Bu haqda 2026-yilgi budjetnomada aytiladi.
1-apreldan tarkibida shakar yoki shakar o‘rnini bosuvchi moddalar bo‘lgan ichimliklarga yangi aksiz solig‘i stavkalarini joriy etish rejalashtirilmoqda. Bir litr uchun to‘lov miqdori ichimlik tarkibidagi shirinlashtiruvchi miqdoriga bog‘liq bo‘ladi.
Shakar miqdori 100 millilitr uchun 5 grammgacha bo‘lganda, stavka hozirgi darajada — litri uchun 500 so‘m bo‘lib qoladi. Shakar o‘rnini bosuvchi ichimliklar ishlab chiqarish uchun ham ularning miqdoridan qat’i nazar (hozir 300 so‘m) xuddi shunday aksiz solig‘i undiriladi.
100 millilitrda 5 grammdan 10 grammgacha shakar mavjud bo‘lgan ichimliklar uchun aksiz solig‘i 515 so‘mni tashkil etadi. Shakar miqdori 10 grammdan oshganda esa eng yuqori stavka — 535 so‘m undiriladi.
Shuningdek, Iqtisodiyot va moliya vazirligi energetik ichimliklarga aksiz solig‘ini 7,5% ga — litri uchun 2150 so‘mgacha oshirishni taklif qilmoqda. 2024-yilda joriy etilgan aksiz solig‘i hozirda 2000 so‘mni tashkil etadi, “Adolat” fraksiyasi deputati Oltinoy Mamirova uni 5000 so‘m etib belgilashni taklif qilgan edi.
Tarkibida shakar bo‘lgan gazlangan ichimliklar va energetiklardan 2024-yil bahoridan boshlab aksiz solig‘i undiriladi. UzBev Alkogolsiz ichimliklar va sharbatlar ishlab chiqaruvchilar uyushmasi rahbari Alfiya Musina 2023-yilda Spot uchun bergan maqolasida gazli ichimliklar va energetikaga aksiz solig‘i nimalarga olib kelishi mumkinligi haqida gapirdi.
Joriy yil boshida aksiz solig‘i tarkibida shakar bo‘lgan barcha alkogolsiz ichimliklarga, shu jumladan sharbatlar, morslar, limonadlar, kvasga joriy etildi. Shakar o‘rnini bosuvchi (shirinlashtiruvchi) qo‘llaniladigan ichimliklar uchun soliq stavkasi litri uchun 300 so‘mgacha pasaytirildi.
Iqtisodiyot va moliya vaziri o‘rinbosari Ahadbek Haydarov aksiz solig‘ining kengaytirilishini Jahon savdo tashkilotining ayrim tovarlar guruhlarini kamsitmaslik bo‘yicha talablari bilan izohladi. Spot muxbirining nima uchun tarkibida shakar bo‘lgan barcha mahsulotlar emas, balki faqat shirin ichimliklar aksiz solig‘iga tortilishi haqidagi savoliga amaldor gazli ichimliklar va energetika iste’molchilar uchun katta qulaylikka ega ekanligini aytdi.
O‘shanda u ichimliklardagi shakar miqdoriga qarab aksiz solig‘i stavkalarini tabaqalashtirish rejalari haqida ma’lum qilgandi. 2026-yilda barcha shirin ichimliklar to‘g‘risidagi ma’lumotlarni o‘z ichiga olgan axborot tizimini yaratish rejalashtirilgan edi.
Avgust oyida prezident bilan o‘tkazilgan ochiq muloqotda Alfiya Musina Shavkat Mirziyoyevga shirin ichimliklarga qo‘yilgan aksiz solig‘ini bekor qilish iltimosi bilan murojaat qildi. Uning aytishicha, 2024-yilgacha soha har yili 15−20% lik o‘sishni ko‘rsatgan bo‘lsa-da, raqamli markirovka va aksiz solig‘i joriy etilganidan so‘ng ishlab chiqaruvchilar “salbiy ko‘rsatkichli yil"ga duch kelishdi.
Avvalroq Spot O‘zbekistonda 2026-yil aprelidan kartoshka chipslariga aksiz solig‘i joriy etilishi mumkinligi haqida yozgandi.
