12 noyabrdan 18 noyabrgacha Toshkentda global tadbirkorlik haftaligi bo‘lib o‘tdi. Unda mahalliy ekspertlar bilan birga xorij ekspertlari ham ishtirok etishdi.
Biznes uchun zamonaviy moliyaviy mahsulotlarga bag‘ishlangan majlisda Belarus prezidenti maslahatchisi Yaroslav Romanchuk O‘zbekistonning jahon iqtisodiyotiga integrallanmagani uchun to‘layotgan narxi, kichik va o‘rta biznesdan pul mablag‘larini jalb qilishning muqobil yo‘llari hamda moliya bozorini rivojlantirish uchun oddiy yechimlar haqida gapirdi:
“Agar O‘zbekistonning futbol bo‘yicha terma jamoasi Xorvatiya bilan futbol o‘ynagan bo‘lsa, unda hisob nafaqat maydonga tushgan 11 ta o‘yinchining tayyorgarligining, balki futbolning barcha rivojlanish infratuzilmasini, mamlakatning sportga bo‘lgan munosabatining ko‘rsatkichi bo‘ladi. Bu xuddi shunday moliya sohasiga ham tegishli”, — dedi Romanchuk.
Hozirda O‘zbekistonda biznes uchun pulning qiymati yiliga 20% dan oshib ketgan bo‘lsa, so‘nggi 10 yil dunyoda salbiy foiz stavkalari rejimida taxminan 6 mln turli vositalar ishlagan tengsiz davr bo‘ldi. Bu sizga bankka pul olayotganingiz uchun qo‘shimcha pul to‘lashingizni anglatadi.
O‘zbekistonning moliya tizimi jahonga integrallanmagan
Belarus prezidenti maslahatchisining ta’kidlashicha, O‘zbekiston yillik 3−5% miqdorida imtiyozli qarz olish imkoni bo‘lgan tizimning benefitsiar toifasiga kirmagan. Shubhasiz, buning sababi, dunyo mamlakatingizga alohida o‘ziga xos tarzda emas, balki mahalliy siyosatchilarning qaroriga ko‘ra yondashishidir.
“O‘zbekistonning moliya tizimi jahonga integratsiyalanmagan. Ushbu integratsiyaning narxi biznesingiz uchun moliyalash vositalaridan olingan qarz mablag‘lari narxining bir tomondan, boshqa tarafdan esa chet ellik hamkorlar o‘rtasida tarqalishida ifodalanadi”, — deydi Yaroslav Romanchuk.
Uning ta’kidlashicha, O’zbekiston, shuningdek, jahon miqyosida mehnatni taqsimlash tizimiga juda oz darajada integratsiyalashgan, narx va qiymat yaratishning global zanjirlarida o’z o’rnini topmagan.
Shunga ko’ra, kreditlar shaklida emas, balki xorijiy investitsiyalar, hamkorlar pullari, kapital mablag’larini olish imkoniyati ham jiddiy cheklangan. Bu aniq tashqi kuchlarning emas, balki ichki elita tanlovidir.
Yana futbol bilan qiyoslayman deydi Romanchuk: O’zbekiston Futbol Federatsiyasi o’z ichki qoidalari va sovrinlari bilan mahalliy jahon chempionatini o’tkazishi mumkin. Bunda hech kim unga qarshilik ko’rsatmaydi. Ammo bu savol mahalliy futbolchilarning jahon miqyosidagi raqobatdoshligiga qanday ta’sir ko’rsatishi mumkinligida.
Mamlakat va biznesning xalqaro moliyaviy tashkilotlarga integratsiyalashuvi va mehnatni taqsimlash tizimi kichik va o’rta biznesda aks etadi, chunki katta biznes davlat banklaridan va xalqaro fondlardan mablag' olish imkoniyatiga ega. Qabul qilingan pul hatto kredit emas, balki strategik milliy rivojlanish doirasida imtiyozli moliyalash shakli hisoblanadi.
Dunyoda mavjud aktivlar miqdori 600 trln. $ni tashkil etgan paytda, odamlar moliyalashtirishga qaratilgan loyihalarni faol ravishda izlamoqdalar, pul jalb qilishga qodir bo’lmaslik faqat hukumatning ichki siyosati bilan bog’liq.
Mamlakat yopiq holatda bo’lganda foiz stavkalari bo’yicha risklarni ximoya qilish, moliyalash shartlari, turli loyihalarda hamkorlik qilish faollashadi. Vaziyatni o’zgartirish uchun kichik jihatlargagina emas, balki butun tizimga ta’sir qilish kerak.
Biznesni moliyalashtirishning muqobil manbalari haqida
Romanchuk ta’kidlashicha, mavjud moliyalashtirish manbalari orasida, ayniqsa, kichik va o’rta biznes uchun uy-joy resurslari ham mavjud. Har bir mamlakatda tejash madaniyati bor, u qanchalik baland bo’lsa, odamlar qo’lida ko’proq resurslar mavjud bo’ladi.
“Agar sheringli moliya kompaniyasi tashkil qilinsa yoki banklar va moliya tashkilotlari uchun ustav kapitali bo’yicha talablar o’zgartirilsa, uy xo’jaliklaridan katta miqdordagi mablag’ni jalb qilish jiddiy bo’ladi”, — deya qo’shimcha qildi Yaroslav Romanchuk .
Agar davlat darajasida xo’jalik yurituvchi subyektlar tomonidan parallel muomalalarni legallashtirish va to’lov vositalarini tanlash masalasi ko’rib chiqilsa, bu resurslarni olish va moliyalashtirish manbalaridan foydalanishda tranzaksion xarajatlarni sezilarli darajada kamaytirishi mumkin.
