Obidjon Sattorov — “Сырный домик” oilaviy tadbirkorlik asoschisi. Mutaxxassisligi bo’yicha u landshaft dizayneri, ammo bu sohada umuman ishlamagan.
Faoliyatini kichik biznesdan — atir- upa mahsulotlarini sotishdan boshlagan. 2001-yilda esa kompyuterlarni yig’ish va sotish bilan shug’ullanuvchi firmaga ishga kiradi.
Pishloqchilik — yaqinlarning qo’llab-quvvatlashlari evaziga hobbidan biznesga aylangan.
Shunday qilib, Obidjon ishni tashlab, 2017-yilda Telegram’da chat va bot ochdi hamda mozzarella, burrata, rikotta, feta kabi pishloqlarni pishirib, sota boshladi.
Bugungi kunda sexda kuniga bir tonnadan ortiq sut qayta ishlanmoqda. Bundan tashqari, assortiment 35 nomdagi yangi mahsulotlarga kengaygan. Echki va qo’y sutidan tayyorlangan pishloqlar paydo bo’ldi.
Asosan, “pishloq uyi"ning sotuvi ulgurji savdoda jamlangan. Endilikda ularning mahsulotlarini “Pishloq do‘koni” peshtaxtalarida, “Qatartol” ulgurji bozori va EcoBazardan topish mumkin.
Kompaniya brend do‘konlar tarmog‘ini yo‘lga qo‘yish va o‘z fermasini ochishni rejalashtirmoqda.
“Hamkor doʻkonlar qanchalik yaxshi ishlamasin, keyingi rivojlanish uchun oʻz savdo nuqtalariga ega boʻlish zarur. Ular mahsulot sifatini shaxsan nazorat qilish va mijozlar bilan bevosita muloqot qilishda yordam beradi”, — deya qayd etadi pishloq ishlab chiqaruvchisi.
Shuningdek, korxona sexning o‘zini kengaytirib, poytaxtdan tashqariga chiqishni ham rejalashtirgan.
“Oilam mening biznesimni davom ettirishini va bizda pishloq ishlab chiqaruvchilar sulolasi bo’lishini istardim. Biz o’rganishda va takomillashtirishda davom etamiz”, — deydi tadbirkor.
Obidjon Sattorov iste’molchilar bilan muloqotning ahamiyati, qanday saboqlardan qochish mumkin emasligi, nega har qanday shartnoma qonuniy kuchga ega bo‘lishi kerakligi haqida gapirdi.
1. Kichik yetkazib beruvchilardan sut sotib oldik
Ishni boshlaganimda tanishlarim va kichik yetkazib beruvchilardan sut sotib oldim.
Aslida, buning oldini olish qiyin edi — hamma narsa byudjetga bog’liq edi, sotuv hajmi esa yirik yetkazib beruvchilar bilan ishlash uchun unchalik katta emas edi.
Albatta, biz o’sishni boshlagunimizcha, bu qulay edi. Vaqt o’tishi bilan buyurtmalar kuniga 40 tagacha ko’paydi.
Turli yetkazib beruvchilarning suti esa boshqacha edi — uning yog’li tarkibi, quyuqligi har xil edi. Ba’zi vijdonsiz yetkazib beruvchilar hatto uni suv bilan suyultirishdi. Bu sifatga ta’sir qilmasdan qo’ymaydi.
Misol uchun, turli yetkazib beruvchilarning sutidan tayyorlangan bir xil pishloqningta’mi har xil bo’ladi.
Sutni aralashtirish pishloqning tarkibini o’zgartiradi: sut kislotasi bakteriyalarining sporalari parchalanib ketishi yoki pishloq shishib, yorilib ketishi mumkin.
Shuning uchun biz barcha kichik yetkazib beruvchilarni qoldirib, bitta katta va ishonchlini tanladik.
2. Noto’g’ri uskunani sotib oldik
Oshxonamda oddiy kostryulkalarda pishloq tayyorlashni boshladim. Uch oy o’tgach, buyurtmalar ko’payib, kichik uy biznesi kengayib borar ekan, men jihozlarni sotib olish kerakligini angladim.
Ammo to’plangan mablag’lar professional pishloq zavodi uchun yetarli emas edi. Keyin u o’sha vaqtda taxminan $3000 turadi.
Shunday qilib, men muqobil loyihalashtira oladiganlarni qidira boshladim. Afsuski, bozorda pishloq ishlab chiqaruvchilar uchun texnologiyani yaxshi biladigan mutaxassislar yo’q edi, ammo tanishlar orqali oddiy so’z bilan aytganda, o’z-o'zidan isitiladigan qozonlarni yasay oladiganlar bor edi.
Xullas, mablag‘ yo‘qligi sababli pishloq tayyorlash uchun mo‘ljallanmagan, sut mahsulotlariga ko‘proq mos keladigan uskuna sotib oldik. Ammo ikkinchi tomondan, bu bizga 800 ming so‘mga yaqin tushdi va farq sezilarli edi.
Tabiiyki, bu bizning rivojlanishimizni kechiktirdi. Shu bilan birga, u qo’lda va muntazam ishlarni soddalashtirdi.
Bir necha oy ishlaganimdan so’ng, men kerakli miqdorni yig’ib oldim va uskunaga qayta sarmoya kiritdim.
3. Mijozlar bilan muloqotni yo’lga qo’ymadik
Ijtimoiy tarmoqlardagi har bir izoh uchun biz feedback harakat qildik.
Ammo ish yuki tufayli ular har doim ham buni qilishga vaqtimiz yo’q edi, ba’zida qanday qilib to’g’ri so’zlarni tanlashni tushunmas edik. O’z xatolarimizdan saboq oldik, savdoda muloqot qilish qobiliyatini rivojlantirdik.
Muammo shundaki, tashqaridan kelgan va pishloq tayyorlashning barcha nuanslarini bilmagan odam batafsil javob bera olmaydi. Mijozlar esa ishlab chiqaruvchi bilan shaxsan muloqot qilishni, biz qanday qo’shimchalardan foydalanayotganimizni, qanday ishlayotganimizni bilishni xohlashadi.
Hozir SMM mutaxassisini yollash biz uchun muammoning yechimi, ammo mijoz uchun emas.
Endi tushundimki, biz birinchi kunlardanoq odamni yollashimiz kerak edi. U biz bilan birga rivojlanib, o’sib borgan bo’lar edi.
Endi tanlov bor: SMM menejeriga pishloq fabrikasi ish jarayonlarining barcha nuanslarini yetkazish yoki o’zimizga muloqot qilish qobiliyatini rivojlantirish uchun ko’p vaqt sarflash.
4. Tavsiya bo’yicha ishga oldik va shartnoma tuzmadik
Xodimlarni yollashda biz do’stlar tavsiyalariga ishonardik va yigitlarni intervyusiz yoki tanlovsiz yollardik.
Shunday qilib, bir nechta kuryerlar mijozlardan pul olib, shaxsiy ehtiyojlariga sarflashdi.
Ular buyurtmalarni olib, mijozlarga yetkazib berishdi. Olingan pullar kechqurun yoki ertasi kuni ertalab, yangi buyurtmalar uchun kelganlarida qaytarildi. Ushbu sxema ko’pchilikka tanish. Bunda hamma narsa ishonch asosida qurilgan bo’ladi.
Bu bizda sodir bo’lganda, men darhol bu yigitlarni ishdan bo’shatdim. Ular o’g’irlangan pullarni darhol qaytarib bera olmadilar, buni oilaviy qiyinchiliklar bilan izohlab, kechiktirishni so’radilar. Men vaziyatni tushunib, kutdim. Ammo oradan bir yil o‘tsa ham pul qaytarilmadi.
Endi ishga qabul qilishda men o’zim nomzod bilan muloqot qilaman va shaxsiy fazilatlarga e’tibor beraman. Men u haqida iloji boricha ko’proq ma’lumot olishga harakat qilaman. Jamoa allaqachon men xohlagandek yig’ilib, xodimlar bilan to’ldirilganidan xursandman.
Ulgurji yoki chakana savdo do’koni bilan tuzilgan shartnomalar faqat og’zaki bo’lganda, biz bilan ham xuddi shunday holat yuz berdi. Do’konlardan biri o’z egasini o’zgartirdi.
Albatta, hech qanday kelishuv yoki shartnoma bo’lmagan. Yangi egasi bizni tan olishni qat’iyan rad etdi va hamkorlik haqida hech qanday tasavvurga ega emas edi.
Bunday sharoitda biz yana pul yo’qotdik, lekin yana saboq oldik — hamma narsa qonuniy kuchga ega bo’lishi kerak. Endi har bir hamkor bilan kelishuvimiz bor.
5. Xodimlar nazoratini sustlashtirdim
Bizda mijozlar soni, buyurtmalar ko’payib, jihozlar etishmasa, men jamoani ikki smenaga bo’lishga qaror qildim.
Kunduzi o’zim ishladim, shuning uchun u barcha jarayonlarni osongina boshqarganman.
Ammo tungi smenada hamma narsa boshqacha edi: dastlab yigitlar hamma narsani standart bo’yicha qilishdi, keyin esa ular “mas'uliyatsizlik” qilishni boshladilar.
Bu salbiy sharhlar ko’paya boshlaganida ma’lum bo’ldi. Men hayron bo’ldim va kameralarni o’rnatishga qaror qildim.
Bir necha kundan keyin retsept, pishirish vaqti va saqlash jarayonlari nazoratsiz o’zgartirilgani ma’lum bo’ldi.Tabiiyki, ayrim mahsulotlar sotuvdan olib tashlanishi kerak edi. Biz pul yo’qotdik va ishlab chiqarish ishida nazorat muhim mezon ekanligini angladik.
Endi men doimo hozir bo’lishga va barcha jarayonlarni kuzatishga harakat qilaman.
Shuningdek, kameralardan tashqari jarimalar ham joriy etildi — bu majburiy choralar. Biz ularni tasodifiy xatolik emas, balki qasddan qoldirilgan holda qo’llaymiz. Chunki hamma ham xato qilishi mumkinligini tushunaman, bizning ishimiz oson emas.
Bu xatolarning barchasiga yo’l qo’yganimdan so’ng, men ishlashga bo’lgan munosabatimni o’zgartirmadim, balki o’zim ishonishim mumkin bo’lgan odamlarni atrofimda jamladim.
