Har qanday biznes loyihaning, turli brendlarning o‘z tarixi bor. Bugungi kungacha bosib o‘tilgan yo‘l, loyihadagi keskin burilishlar hamda muvaffaqiyatli qadamlar ko‘pchilik uchun qiziq bo‘lishi tabiiy.
“Spot” “Biznes tarixi” sahifasini davom etadi. Bu gal qimmatbaho zargarlik buyumlari olamida nom qozongan “Cartier” brendi tarixiga nazar tashlaymiz.
Uning bugungi kungacha qanday shakllangani, qanday jarayon va yo‘llardan o‘tgani ko‘pchilik uchun qiziq bo‘lishi mumkin.
Brendning yaratilishi
Zargarlik buyumlari, soatlar va hashamdor narsalar brendi “Cartier” 1847-yilda Parijda tashkil etilgan. Kompaniya dastlab zargarlik do‘koni sifatida tanilgan bo‘lishiga qaramay, vaqt o‘tishi bilan o‘zining innovatsiyalari va nafis dizayni bilan mashhurlik cho‘qqisini zabt etadi.
1920-yillarda “Cartier” soatlar ishlab chiqarishni boshlaydi va 1960-yillarda esa sumkalar, ko‘zoynaklar va aksessuarlar singari hashamatli buyumlarni kengaytiradi. Bugungi kunda mazkur brend mahsulotlari hashamat va nafislik ramzi hisoblanadi.
Mashhur zargarlik brendining tarixi juda oddiy va hatto zerikarli boshlangan. Per Kartier — Napoleon urushlarining faxrli veteranlaridan biri, urush yillarida poroxning kuchiga qat’iy ishongan va porox shoxlarini ishlab chiqarish do‘konini ochgan — to‘ng‘ich o‘g‘lining qiziqishlari va intilishlaridan juda hafsalasi pir bo‘lgan.
Lui-Fransua Kartier otasining qadriyatlariga umuman qo‘shilmaydi, u bolaligidan yaxshi rasm chizgan va urush hamda poroxdan ko‘ra san’at va go‘zallik olamiga ko‘proq qiziqish bildirgan. Ota merosxo‘rning qiziqishini o‘zgartirishga urinmaydi, balki uni Parij zargarlaridan biri Adolf Pikarga shogirdlikka beradi.
Iqtidorli yigit zargarlik hunarmandchiligining barcha sirlarini tezda o‘rganib chiqdi va 1847-yili atigi 26 yoshida o‘qituvchisining ustaxonasini sotib olishga muvaffaq bo‘ladi. Shunday qilib, fransuz zargarlik buyumlari tarixidagi eng mashhur brendni yaratish yo‘lidagi birinchi qadam tashlanadi.
Birgina tasodif va mashhurlik
19-asrda Parijda o‘z ustaxonasiga ega bo‘lish muvaffaqiyatli bo‘lishni anglatmasdi — raqobat juda kuchli, ayniqsa zargarlik dunyosida bu yanada yuqori edi.
Lui-Fransua Kartier uzoq vaqtgacha zargarlik olamining orqa fonida kamtarona faoliyat yuritib, noma’lum hunarmand bo‘lib qoldi.
Agar omadli tasodif bo‘lmaganida, qanchalik sifatli mahsulotlar tayyorlashiga qaramay, bir kun kelib uning mashhur bo‘lishi mumkinligini aytish qiyin edi. Go‘zallik olamida har doimgidek, bu holat ayol bilan bog‘liq edi.
Imperator Napoleon I ning jiyani, malika Matilda o‘z do‘sti grafinya Nieuverkerkda noodatiy broshkalarni ko‘rib qoladi, do‘sti esa shu va yana ikkita broshkani kichik zargarlik do‘konidan sotib olganini aytib maqtanadi.
Shu paytdan boshlab Kartier mashhur bo‘lib ketadi: u haqida gapirishadi, Parijning eng mashhur va boy go‘zallari undan buyurtma berishadi. Va u tobora ko‘proq yangi zargarlik buyumlarini yaratib, ularning qiziqishini oshirib boradi.
Qirollar zargari, zargarlar shohi
Ma’lumotlarga ko‘ra, aynan Lui Kartier birinchi mexanik qo‘l soatini ishlab chiqadi va shu bilan standart erkaklar aksessuari bo‘lgan cho‘ntak soatini almashtiradi.
1917-yilda “Cartier” Birinchi jahon urushi oxirida Parijni ozod qilgan tanklardan ilhomlanib, “Tank” deb nomlangan yangi harakatlarga ega ajoyib soatni yaratadi.
Shuningdek, kompaniya zargarlik dunyosiga platinani ham kiritdi. Platina o‘sha paytda deyarli ishlatilmaydigan noodatiy metall edi. U kumush va oltindan kuchliroq bo‘lib, juda egiluvchan edi, bu usta zargarlarga olmosning yorqinligini oshiruvchi ko‘rinmas qismlarni yaratishga imkon beradi — ular teri bilan qoplanganga o‘xshardi.
Ilhomlanish va tendensiyalarni jalb qilish uchun “Cartier” tabiatdan, jonivorlardan va gullardan ilhomlanadi. Lui ularni eng yaxshi zargarlik buyumlarida qayta yaratishni boshlaydi. Keyinchalik flora va fauna fransuz zargarlik uyining asosiy motivlariga aylanadi.
“Cartier” 20-asrning boshlarida mashhurlikka erishdi, bir nechta qirollik patentlarini oldi va dunyodagi eng nufuzli zargarlik brendlaridan biriga aylandi. Angliya qiroli Eduard VII mashhur iborada Kartierni tilga oladi: “Kartier — qirollar zargarlari, zargarlar shohi.
Nom va logotip
“Cartier” logotipi beqiyos, noyob va nafis ta’mning ramzi, shuningdek, zargarlik buyumlari, parfyumeriya va boshqa hashamatli buyumlarni ishlab chiqaruvchi taniqli ishlab chiqaruvchining yuqori sifati.
Monogramma bir-biriga bog‘langan ikkita “C” harfidan iborat bo‘lib, moda brendining shaxsiy muhri hisoblanadi. Shuning uchun u qog‘oz yorliqlarda ham, mato teglarida ham mahsulotlarni belgilash uchun qulay bo‘lgan yumaloq shaklda.
Mashhur “Cartier” logotipi birinchi marta 1900-yilda Parijdagi Butunjahon ko‘rgazmasida ommaga namoyish etilgan. Nafis monogramma muallifi kompaniya asoschisining nabirasi Per Kartedir.
U 1910-yilda tovar belgisini ro‘yxatdan o‘tkazadi va bir-biriga bog‘langan ikkita “C” harfi ko‘rinishidagi logotipni patentlaydi. Monogramma vertikal cho‘zilgan ovalga joylashtiriladi. Brendning butun mavjudligi davomida emblema o‘zgarmadi.
Harf logotipi “Crassic” kalligrafik qo‘lyozma qiyalik shrifti yordamida yaratilgan. Bu “Cartier CG” deb nomlangan kompaniyaning imzo shrifti.
Brendning rang sxemasi qat’iy: oq fonda qora tasvir yoki qora rangda oq. Oq rang go‘zallik va mukammallikni, qora rang esa nafosat va olijanoblikni anglatadi.
Faoliyatning kengayishi
1972-yilda zargarlik brendi Shveysariyada soatlarni ommaviy ishlab chiqarishni boshlaydi va 2014-yilda brendning soat biznesi 2,9 mlrd Shveysariya frankiga baholanadi, bu esa “Cartier"ni Shveysariya soat ishlab chiqaruvchilari orasida uchinchi o‘ringa olib chiqadi.
1981-yilda kompaniyaning birinchi parfyumeri “Les Must” taqdim etildi. 1988-yilda uy Richemont guruhining bir qismiga aylandi va 1993-yilda “Vendome Luxury” guruhining a’zosi bo‘ldi.
Keyingi yillarda “Cartier” butiklari ko‘plab mamlakatlarda, jumladan, Ukraina, Qozog‘iston va Ozarbayjonda ham ochildi.
2022-yilda Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishidan so‘ng savdo uyi Moskva va Sankt-Peterburgdagi o‘z butiklari yopilganini va mamlakatdagi faoliyati to‘xtatilganini e’lon qildi.
Biroq Rossiya bozorini butunlay tark etmadi, bir qancha do‘konlarni ishlashga qoldirdi.
Dunyo bo‘ylab “Cartier"ning 300ga yaqin butiklari mavjud bo‘lib, ularda brendning yuqori darajadagi zargarlik buyumlari va soatlari namoyish etiladi.
“Cartier"ning Londondagi do‘konidagi “La Résidence” xususiy qavati eng yaxshi mijozlar uchun ajratilgan va bar, oshxona, ovqatlanish xonasi va dam olish xonasini o‘z ichiga oladi.
